Abdülmecid Hân ve Osmanlı’da Kırılma Noktaları

Abdülmecid Hân ve Osmanlı’da Kırılma Noktaları başlıklı yazımızı istifadenize sunuyoruz.

Osmanlı sultanlarının otuz birincisi olan Sultan Abdülmecid Hân, II. Mahmud Hân’ın oğludur. Abdülmecid Hân’ın devlet idaresinde yeterli tecrübesi yoktu. Buna karşılık devlet erkânına güvendiğini, babasının başlattığı ıslâhat hareketlerini devam ettireceğini ilan etti. Sultan Abdülmecid Hân, devleti bu zor durumdan kurtarmak için çareler aradı. Bu sırada Avrupa’dan yeni dönen Mustafa Reşid Paşa, Sultan’a Avrupa’nın yardımını sağlamak gibi bir bahaneyle Tanzimat Fermanı’nı yayınlatmaya muvaffak oldu. Daha sonra ise Batılı devletler yaptıkları yardımların karşılığı olarak Osmanlı ülkesinde Hıristiyanlara yeni haklar verilmesi için 1856 Islahat Fermanı’nı yayınlattılar. Görünürde Osmanlı toplumunu ırk, din ve dil ayırımı gözetmeden kaynaştırmayı hedef alan Islahat Fermanı azınlıkların bağımsızlık hareketlerini hızlandırıp, devleti yıkılmaya doğru götürmekten başka bir işe yaramamıştır. Nitekim Ferman’ın yayınlanmasından çok kısa bir süre sonra Suriye ve Cidde’de Müslümanlar ile Hıristiyanlar arasında çarpışmalar başladı.

Abdülmecid Hân’ın genç yaşta tahta çıkışı ile saf ve temiz kalpli olması onun saltanatının hemen başında büyük bir hata yapmasına sebep oldu. Bu hata, Osmanlı tarihinde korkunç bir dönüm noktası olmuş ve bu muhteşem İslâm devletinde bir yok olma devrinin başlamasına yol açmıştır. Bu hata; azılı ve sinsi İslâm düşmanı olan İngilizlerin tatlı dillerine aldanarak İskoç masonlarının yetiştirdikleri cahilleri iş başına getirmesi ve bunların devleti içerden yıkmak siyasetlerini hemen anlayamamasıdır. Diğer taraftan Abdülmecid Hân devrinde başarılı işler de yapıldı. 1840’ta ilk kağıt para çıkarıldı. Galata Köprüsü, Küçük ve Büyük Mecidiye Camii’leri yapıldı. Şirket-i Hayriyye denilen Boğaziçi vapurları işletilmeye başlandı. Ayrıca İstanbul’un pek çok yerinde çeşmeler yaptırıp, eski eserler tamir ettirildi.

(Rehber Ansiklopedisi, c.1, s.37-39)